Dnia - myśli: Pareidolia – dostrzeganie innych, ukrytych kształtów w przypadkowych rzeczach

sobota, 1 lipca 2017

Pareidolia – dostrzeganie innych, ukrytych kształtów w przypadkowych rzeczach

Zacznijmy od wyjaśnienia czym jest zjawisko zwane Pareidolią? Nazwa Pareidolia pochodzi od dwóch greckich słów: para i eidōlon, co znaczy wadliwe kształty/obrazy. Jest to zjawisko dostrzegania innych, ukrytych kształtów w przypadkowych rzeczach. Ludzki umysł dostrzega znajome wzory tam, gdzie ich w rzeczywistości nie ma. Dotyczy to bardzo często twarzy w martwych przedmiotach. Jeżeli kiedykolwiek okna domu przypominały Ci oczy, a uchwyt usta to z pewnością wiesz o co chodzi.

Równie częstym przykładem tego zjawiska jest obserwacja chmury – obserwator widzi tworzące się i przypominające kształtem twarze, lub zwierzęta. Chyba większość z nas w dzieciństwie patrząc w chmury wyobrażało sobie jakieś stwory, a z kolegami z podwórka wymienialiście się spostrzeżeniami na temat tego, komu dana chmura co przypomina. Z trudnością rozumieliśmy dlaczego ktoś nie dostrzega tego co my – że ta sama chmura przypomina koledze kompletnie co innego. To zjawisko jest najlepszym uzasadnieniem na to, jak bardzo się od siebie różnimy, a mózg każdego człowieka działa trochę inaczej.

fot: newschoolers.com

Jednym z najbardziej popularnych przykładów pareidolii jest widzenie wizerunku diabła we włosach królowej Elżbiety II na portrecie na kanadyjskich banknotach z 1954 roku.

Banknot, na którym rzekomo można dopatrzyć się twarzy diabła we włosach królowej (fot: bank of Canada via wikipedia.org)

Pareidolia jest nadinterpretacją nie tylko wizualną, ale również dźwiękową, np. doszukiwanie się sensu w piosenkach puszczanych „od tyłu”. Zjawiskiem pareidolii możemy tłumaczyć także pewne objawienia. Układ cieni czy plam na drzewie, szybie może przypominać wizerunek Matki Boskiej, Jezusa czy innych postaci świętych.

Zdjęcie fasady budynku w Clearwater, w którym niektórzy dopatrują się wizerunku Matki Boskiej (fot: Wikipedia, CC BY-SA 3.0)

Praktycznym wykorzystaniem Pareidolii jest test Rorschacha, który stworzony został w 1921 roku przez szwajcarskiego psychoanalityka Hermanna Rorschacha. Badanie polega na interpretowaniu przez badanego nieforemnych, symetrycznych plam jako konkretnych obrazów. Na podstawie testu próbuje się uzyskać informacje o stanie psychicznym, cechach osobowości i zaburzeniach psychicznych danej jednostki – jest on używany w diagnozie klinicznej. Poniżej znajduje się materiał testowy – 10 plam atramentowych Rorschacha, wraz przedstawianymi przez różnych autorów, najczęstszymi odpowiedziami, które odnoszą się do całych obrazków bądź najbardziej widocznych szczegółów.

#1 Najczęstsze odpowiedzi: nietoperz, motyl, ćma