Zrekonstruowana waza z małej świętokrzyskiej wsi Bronocice nie opuszcza sejfu Instytutu Archeologii PAN w Krakowie. W krakowskim Muzeum Archeologicznym i Miejsko-Gminnym Centrum Kultury w Działoszycach prezentowane są tylko jej kopie. Dlaczego te gliniane skorupy z polskiej wsi są tak strzeżone? Jaką kryją tajemnicę?
Odpowiedź naukowców jest prosta: wizerunek czterokołowego wozu z Polski jest najstarszym tego typu przedstawieniem odnalezionym do tej pory na Ziemi. Bronocice, mała wioska między Krakowem a Kielcami, to kolebka wszystkich pojazdów kołowych na świecie!
Udowodniły to prace polskich i amerykańskich archeologów, pracujących pod kierownictwem prof. Janusza Kruka z krakowskiego oddziału Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk oraz Sarunasa Milisauskasa ze State University of New York z USA. Rysunek pojazdu na czterech kołach zachował się na wazie wykopanej przez nich w Bronocicach w latach 70. XX wieku. Znalezisko jest datowane na około 3 500 lat p.n.e. Podobne wykopalisko znalezione nad brzegiem Eufratu w Syrii – kredowy model koła – oszacowano na 3 340 r. p.n.e., czyli jest o ponad 150 lat młodsze od polskiego.
Górna część bronocickiej wazy o średnicy 26 cm jest obwiedziona ornamentem, który tworzy opowieść złożoną z ciągu kilku symboli. Szczególną uwagę zwraca rysunek wozu czterokołowego, który został powtórzony aż pięciokrotnie. Na wazie zachowały się także dwa kompletne wyobrażenia i znaczna część trzeciego. Obok wazy archeolodzy odnaleźli kości zwierząt i przedmioty, dzięki którym ustalili, że bronocickie wozy były ciągnięte przez udomowione tury. Datowanie znalezionych kości zwierzęcych w Bronocicach wykonano w Laboratorium Radiowęgla w Groningen w Holandii. Okazało się, że pochodzą z 3635–3370 przed Chrystusem, co odpowiada chronologii faz rozwoju osady w Bronocicach.
Tysiące lat przed Rzymem i polis! Osada rzemieślniczo-rolnicza w Bronocicach powstała ok. 3 800 lat p.n.e., czyli niemal sześć tys. lat temu i ponad trzy tys. lat przed założeniem Rzymu! W ciągu kilku stuleci przekształciła się w obwarowany gród, który zamieszkiwało jednocześnie do 600 osób. Jak na tamte czasy było to miasto. Dla porównania – młodszy o dwa tys. lat Biskupin liczył do 800 mieszkańców. Bronocice stanowiły ośrodek rolnictwa oraz miejscowego centrum tekstylnego. Świadczą o tym liczne pozostałości warsztatów tkackich. Osada Bronocice istniała przez około 1200 lat – o 150 lat dłużej, a także 5 tys. lat wcześniej niż nauczana w szkołach historia państwa polskiego. Stanowi fenomen na mapie ludzkiej cywilizacji. Gród bronocicki był otoczony ziemnym wałem i wypełniony drewnianymi domostwami. Były to długie i szerokie domy kryte strzechą. Przypominały wiejskie chaty, spotykane na polskich wsiach jeszcze w połowie XX w. Jednak pojawiły się wśród nich znaleziska wyprzedzające dokonania najstarszych cywilizacji europejskich. Są to pozostałości budynków także drewnianych, ale piętrowych. Stały w zwartej zabudowie, przypominającej dziewiętnastowieczne kamienice. Niektóre miały nawet trzy kondygnacje (z poddaszem użytkowym).
Obszar bronocickiego osiedla na przestrzeni całego swojego istnienia zajmował około 50 ha. Za duże osiedla w tym okresie badacze uznają osady o powierzchni od 9 ha. Ponadto wokół było blisko sto innych osad, niekiedy o przejściowym charakterze i o różnej powierzchni, m.in. kilka większych, znajdujących się w znacznej odległości od centrum. Jednak głównym punktem tego państewka był omawiany gród w Bronocicach, rządzący obszarem ponad 300 km2. Cała społeczność skupiona wokół niego mogła liczyć 6 tys. osób. Do podobnej koncentracji osadnictwa w starogreckich polis doszło dopiero 3 tys. lat później.
Wykopaliska pomiędzy Łabą a Bugiem coraz wyraźniej przedstawiają ten obszar jako jeden z przodujących w rozwoju cywilizacji europejskiej. To zasługa przede wszystkim wcześniejszego niż gdzie indziej rozwoju rolnictwa. Od tysięcy lat ziemie głównie dzisiejszej Polski były spichlerzem kontynentu, zapewniając pokoleniom naszym przodków warunki dobrego rozwoju.
Czytaj też
FOT: MUZEUM ARCHEOLOGICZNE W KRAKOWIE
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz