Wzrok,
słuch, zapach, smak, dotyk - to klasyczny zestaw zmysłów, o którym
uczymy się jeszcze w podstawówce. Człowiek posiada jednak więcej
zmysłów, choć nie da się jeszcze określić, ile dokładnie - nie wszystkie
są bowiem do końca poznane.
Propriocepcja - zmysł orientacji ułożenia części własnego ciała. To właśnie on przydaje się, kiedy policjant zatrzymuje kogoś do kontroli i podejrzewając, że kierowca pił alkohol, nakazuje mu zamknąć oczy i dotknąć swojego nosa. Na co dzień przydaje się np. kiedy coś nas swędzi - możemy się podrapać bez patrzenia w to miejsce.
Swędzenie - receptory odpowiadające za odczuwania swędzenia stanowią odrębny - od innych powiązanych z dotykiem - system.
Zmysł napięcia mięśniowego - jak sama nazwa wskazuje, mózg kontroluje poziom napięcia naszych mięśni.
Nocycepcja - innymi słowy: ból. Dawniej uważano, że jest efektem "przeładowania" innych zmysłów, np. dotyku, ale okazuje się, że do odczuwania bólu mamy osobne receptory. Są ich trzy rodzaje: skórne, somatyczne (kości i stawy) oraz trzewne (organy wewnętrzne).
Termocepcja - zdolność odczuwania ciepła i zimna.
Zmysł równowagi – umożliwia czucie położenia ciała w przestrzeni - przyspieszania i zmiany kierunku. Mieści się w uchu wewnętrznym. Jeśli nie działa lub jest uszkodzony, nie można dosłownie odróżnić, gdzie jest góra, a gdzie dół. Poruszanie się bez niego jest praktycznie niemożliwe.
Receptory rozciągania - można je znaleźć np. w płucach, pęcherzu czy jelitach.
Chemoreceptory - receptory rozróżniające substancje chemiczne. Do podstawowych chemoreceptorów zalicza się receptory wykrywające smak i zapach. Z chemorecepcją związane są również receptory wykrywające tlen, dwutlenek węgla i poziom pH płynów ustrojowych (odruch wymiotny).
Pragnienie - system monitorujący poziom nawodnienia organizmu, mówiący nam, kiedy należy się napić - oczywista oczywistość.
Głód - tutaj również tłumaczyć chyba nie trzeba.
Magnetorecepcja – zdolność organizmu do wykrywania kierunku linii ziemskiego pola magnetycznego, umożliwiająca orientację w przestrzeni. Zdolność tę ma wiele zwierząt, w tym człowiek, przy czym jej aktywne wykorzystanie – nazywane nawigacją geomagnetyczną – zaobserwowano tylko u niektórych, np. u zwierząt wędrownych (m.in. ptaki, pszczoły, ryby, walenie i żółwie).
Percepcja czasu - jest ciągle przedmiotem badań w psychologii i neurobiologi. W jednym z badań percepcji czasu wykazano, że grupa osób w wieku 19-24 lat była w stanie oszacować, kiedy minęło 3 minuty. Średnia granica błędu wynosiła 3 sekundy. Co ciekawe, wskazanie upływu 3 minut w grupie osób w wieku 60-80 lat następowało średnio w okolicach 3 minut i 40 sekund. Wydaje się więc, że cokolwiek wpływa na postrzeganie czasu, spowalnia swoją pracę wraz z wiekiem - im jesteśmy starsi, tym czas wydaje się płynąć szybciej.
Jedną z metod badania magnetorecepcji jest zdezorientowanie człowieka znajdującego się w silnym polu magnetycznym. W takich warunkach ludzie mają o wiele większe problemy w ustawieniu się w pierwotnym kierunku niż ci, którzy nie znajdowali się w zasięgu działania takiego pola.
Zmysł równowagi działa m.in. na zasadzie wykrywania ruchów płynu (tzw. śródchłonki) znajdującego się w trzech kanałach błędnika błoniastego, w uchu wewnętrznym.
Pewne bakterie Magnetospirillum magnetotacticum produkują w swych komórkach cząsteczki magnetyczne wielkości około 30 - 50 nm (takie mini igły kompasu), dzięki którym potrafią ustawiać się w kierunku bieguna magnetycznego.
Niektórzy ludzie doświadczają tzw. synestezji - stanu, w którym doświadczenia jednego zmysłu (np. wzroku) wywołują również doświadczenia charakterystyczne dla innych zmysłów, np. odbieranie niskich dźwięków wywołuje wrażenie miękkości czy barwa niebieska odczuwana jest jako chłodna.
Propriocepcja - zmysł orientacji ułożenia części własnego ciała. To właśnie on przydaje się, kiedy policjant zatrzymuje kogoś do kontroli i podejrzewając, że kierowca pił alkohol, nakazuje mu zamknąć oczy i dotknąć swojego nosa. Na co dzień przydaje się np. kiedy coś nas swędzi - możemy się podrapać bez patrzenia w to miejsce.
Swędzenie - receptory odpowiadające za odczuwania swędzenia stanowią odrębny - od innych powiązanych z dotykiem - system.
Zmysł napięcia mięśniowego - jak sama nazwa wskazuje, mózg kontroluje poziom napięcia naszych mięśni.
Nocycepcja - innymi słowy: ból. Dawniej uważano, że jest efektem "przeładowania" innych zmysłów, np. dotyku, ale okazuje się, że do odczuwania bólu mamy osobne receptory. Są ich trzy rodzaje: skórne, somatyczne (kości i stawy) oraz trzewne (organy wewnętrzne).
Termocepcja - zdolność odczuwania ciepła i zimna.
Zmysł równowagi – umożliwia czucie położenia ciała w przestrzeni - przyspieszania i zmiany kierunku. Mieści się w uchu wewnętrznym. Jeśli nie działa lub jest uszkodzony, nie można dosłownie odróżnić, gdzie jest góra, a gdzie dół. Poruszanie się bez niego jest praktycznie niemożliwe.
Receptory rozciągania - można je znaleźć np. w płucach, pęcherzu czy jelitach.
Chemoreceptory - receptory rozróżniające substancje chemiczne. Do podstawowych chemoreceptorów zalicza się receptory wykrywające smak i zapach. Z chemorecepcją związane są również receptory wykrywające tlen, dwutlenek węgla i poziom pH płynów ustrojowych (odruch wymiotny).
Pragnienie - system monitorujący poziom nawodnienia organizmu, mówiący nam, kiedy należy się napić - oczywista oczywistość.
Głód - tutaj również tłumaczyć chyba nie trzeba.
Magnetorecepcja – zdolność organizmu do wykrywania kierunku linii ziemskiego pola magnetycznego, umożliwiająca orientację w przestrzeni. Zdolność tę ma wiele zwierząt, w tym człowiek, przy czym jej aktywne wykorzystanie – nazywane nawigacją geomagnetyczną – zaobserwowano tylko u niektórych, np. u zwierząt wędrownych (m.in. ptaki, pszczoły, ryby, walenie i żółwie).
Percepcja czasu - jest ciągle przedmiotem badań w psychologii i neurobiologi. W jednym z badań percepcji czasu wykazano, że grupa osób w wieku 19-24 lat była w stanie oszacować, kiedy minęło 3 minuty. Średnia granica błędu wynosiła 3 sekundy. Co ciekawe, wskazanie upływu 3 minut w grupie osób w wieku 60-80 lat następowało średnio w okolicach 3 minut i 40 sekund. Wydaje się więc, że cokolwiek wpływa na postrzeganie czasu, spowalnia swoją pracę wraz z wiekiem - im jesteśmy starsi, tym czas wydaje się płynąć szybciej.
Kilka dodatkowych ciekawostek
Autorstwo tradycyjnego modelu 5 zmysłów (wzrok, słuch, dotyk, zapach, smak) przypisywane jest Arystotelesowi.Jedną z metod badania magnetorecepcji jest zdezorientowanie człowieka znajdującego się w silnym polu magnetycznym. W takich warunkach ludzie mają o wiele większe problemy w ustawieniu się w pierwotnym kierunku niż ci, którzy nie znajdowali się w zasięgu działania takiego pola.
Zmysł równowagi działa m.in. na zasadzie wykrywania ruchów płynu (tzw. śródchłonki) znajdującego się w trzech kanałach błędnika błoniastego, w uchu wewnętrznym.
Pewne bakterie Magnetospirillum magnetotacticum produkują w swych komórkach cząsteczki magnetyczne wielkości około 30 - 50 nm (takie mini igły kompasu), dzięki którym potrafią ustawiać się w kierunku bieguna magnetycznego.
Niektórzy ludzie doświadczają tzw. synestezji - stanu, w którym doświadczenia jednego zmysłu (np. wzroku) wywołują również doświadczenia charakterystyczne dla innych zmysłów, np. odbieranie niskich dźwięków wywołuje wrażenie miękkości czy barwa niebieska odczuwana jest jako chłodna.
Moonshield http://joemonster.org/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz