Osadzenie islandzkich bankierów w więzieniu i odrzucenie programu zaciskania pasa

Kiedy w roku 2008 wybuchł światowy kryzys ekonomiczny, Islandia mocno ucierpiała – bardziej od wielu innych krajów. Oszczędności 50 000 Islandczyków wyparowały, co wpędziło ich w długi, zaś 25 procent właścicieli domów nie było w stanie spłacać na czas kredytów hipotecznych.

Teraz, niespełna dziesięć lat później, gospodarka Islandii kwitnie. W tym roku będzie to pierwszy europejski kraj doświadczony przez recesję, który pobije swój rekordowy wzrost gospodarczy sprzed kryzysu. Dzieje się tak dlatego, że przyjął on inne podejście.

Zamiast stosować niszczące obcinanie wydatków i ratować banki Islandia pozwoliła swoim bankom upaść i skupiła się na polityce społecznej. W marcu Międzynarodowy Fundusz Walutowy ogłosił, że kraj ten zdołał podźwignąć gospodarkę „bez poświęcania swojego modelu dobrobytu” polegającego na powszechnej opiece zdrowotnej i edukacji.

Islandia pozwoliła na ściganie osób odpowiedzialnych za kryzys – bankierów – jako przestępców. Stoi to w ostrej sprzeczności z USA i pozostałymi państwami europejskimi, w których prezesi banków uniknęli konsekwencji.

Chroniąc swoją walutę, krónę, przed hiperinflacją, do której mogłoby dojść w przypadku ochrony aktywów bogaczy, co uczyniła reszta Zachodu, Islandia zezwoliła na pewien spadek jej wartości. Wynikająca z tego inflacja i wyższe ceny wspomogły eksport w odróżnieniu od wielu państw Unii Europejskiej, które borykają się z ciągłą deflacją.

Na początku czerwca islandzki minister finansów i gospodarki, Bjarni Benediktsson, zapowiedział wprowadzenie 39 – procentowego podatku dla wierzycieli chcących odzyskać aktywa z upadłych banków. Jak wyjaśnia Guardian, jest to „próba mająca zapobiec masowemu wyprowadzeniu miliardów zamrożonych w islandzkim systemie finansowym przez obcych inwestorów”. Ten ruch i inne działania wywołały gniew innych krajów w wymiarze ideologicznym, jak i praktycznym. Odmawiając uznania gwarancji bankowych ze strony brytyjskich i holenderskich inwestorów w Icesave – spółce powiązanej z jednym z głównych islandzkich banków, Landsbanki – Islandia przysporzyła sobie wrogów wśród swoich europejskich sąsiadów. Obecnie spłaciła już 85 procent brytyjskich roszczeń i minister finansów Islandii ogłosił niedawno, że reszta zostanie pokryta do końca roku.

Gdy zapytano, dlaczego Islandia doznała takiego silnego odbicia, podczas gdy wszyscy pozostali wciąż grzęzną w długach, prezydent Olafur Ragnar Grimsson powiedział w roku 2013:

Czemu banki uważa się za świątynie współczesnej ekonomii? Czemu prywatne banki nie są traktowane jak linie lotnicze czy spółki telekomunikacyjne i nie pozwala im się zbankrutować, jeśli były zarządzane w nieodpowiedzialny sposób? Założenie, że trzeba ratować banki oznacza, iż pozwala się bankierom osiągać zyski, a zwykłym ludziom każe się ponosić ciężar poprzez podatki i cięcia budżetowe. Ludzie w oświeconych demokracjach nie będą akceptować takiej sytuacji na dłuższą metę.

Roisin Davis

Źródło: http://www.truthdig.com/report/item/iceland_jailed_bankers_and_rejected_austerity_–_and_its_been_a_success_201

Tłum. Nexus